Na chwilę zamknij oczy. Pamiętasz świat, w którym społeczeństwo wielbiło Boginię jako najwyższą Stworzycielkę życia i Matkę, nie tylko ludzi, ale także roślin i zwierząt, w którym kobiety były czczone i szanowane, a symbole takie jak drzewo i wąż zrzucający skórę w okresowej odnowie były postrzegane jako przejawy ludzkiego pragnienia wyzwolenia poprzez wyższą, mistyczną wiedzę? Świat, w którym krzyż oznaczał życie, wchodząc w skład słów takich jak zdrowie i szczęście? Teraz otwórz oczy. Rozejrzyj się wokół siebie. Widzisz świat rządzony przez wszechmogącego Boga, w którym kobiety zredukowano do seksualnych obiektów przeznaczonych do posiadania a dominacja silniejszego nad słabszym zdaje się ‘naturalnym porządkiem’, drzewo i wąż są teraz ściśle kojarzone z okrutną karą za kwestionowanie autokratycznej władzy, a krzyż stał się symbolem śmierci.
Zastanawiasz się: Jak to się mogło stać? Jakim sposobem można tak radykalnie przemienić umysły?!
Umysł dorastający w pierwszym społeczeństwie, stary umysł, byłby zupełnie niezdolny do funkcjonowania w nowym systemie. Mógłbyś warunkować go przez jakiś czas, siłą i groźbą, prawami i szkolnictwem, publicznymi egzekucjami i karaniem zachowań niepodporządkowujących się nowym normom, jednak na dłuższą metę pełna przemiana sposobu w jaki ludzie postrzegają rzeczywistość jest niezbędna, by ustanowić i utrzymać nowy porządek. Stąd konieczność nowego mitu.
Mit, “opowieść o fundamentalnych wydarzeniach, przykładnych czynach bogów, w wyniku których świat, natura i kultura zostały stworzone wraz ze wszystkimi aspektami i przybrały określony porządek. Mit wyraża i potwierdza religijne wartości i normy społeczeństwa, dostarcza wzorce zachowań do naśladowania, daje świadectwo skuteczności rytuału w jego praktycznych celach i ustanawia świętość kultu.” Profesor Alan Dundes nazwał go “opowieścią, która służy do definiowania fundamentalnego światopoglądu danej kultury poprzez wyjaśnienie aspektów świata naturalnego i wyznaczenie zarówno psychologicznych jak i społecznych praktyk i ideałów społeczeństwa.” Antropolog Bruce Lincoln zdefiniował mit jako “ideologię w formie narracji”.
Ludzie od zawsze uczyli się z uświęconych opowieści o tym co jest dobre a co złe, o tym co powinno być akceptowane jako ustanowione przez Boga, nie tylko w odniesieniu do siebie samych, ale także do innych. Wartości w nich wyrażone przenikają do najbardziej zakurzonych korytarzy umysłu, gdzie strzeżone są jako ostateczne prawdy. Innymi słowy nasza “najstarsza historia stworzenia” odgrywa fundamentalną rolę w tym jak kształtujemy naszą teraźniejszość.
Fabrykowanie mitów nie podąża jedynie za zmianami społecznymi. Przeciwnie: Jest potężnym narzędziem tworzącym zmiany, dzięki któremu społeczeństwo zaczyna stopniowo postrzegać dane wartości nie tylko jako normalne, ale również jako słuszne.
Mit jest narzędziem. Może być bronią. Może uzdrawiać, lecz może też ranić. To nie tylko słowa zorganizowane w zdania. To Moc. Może przynosić wolność albo zniewalać, może generować piękno i harmonię pomiędzy ludźmi, ale równie dobrze może zmienić ich życia w piekło. Pomyśl o nim jak o nasieniu w płodnej glebie ludzkiego umysłu, źródle wszelkiej naszej aktywności: tworzenia bądź destrukcji. Albo, jako o Czarowniku zdolnym rzucać uroki. Pamiętasz przemówienia niektórych dziewiętnastowiecznych intelektualistów i filozofów, później wcielone w życie przez dyktatorów wieku dwudziestego? Pamiętasz co z nich wyniknęło?
Ciąg dalszy nastąpi…
